Het kleed van een Baardman is voornamelijk kaneelbruin met een witte keel. Het mannetje heeft een blauwgrijze kop met opvallende zwarte baardstrepen, bij het vrouwtje ontbreekt dit markante kenmerk. Ze hebben beide een lange staart.
De vlucht lijkt wat onhandig, met snorrende vleugelslagen, licht golvend laag over het riet. Ze klauteren daarentegen behendig door het riet, op zoek naar voedsel. Het geluid is vooral een nasaal klinkende contactroep, ietwat explosief van karakter. De zang is wat gepruttel, doorspekt met roepjes.
De Baardman is een uitgesproken rietvogel die zeer specifieke eisen aan dit riet stelt. Hij heeft een voorkeur voor relatief grootschalige, opgaande en overjarige rietvegetaties die permanent of periodiek in water staan. Deze rietmoerassen hebben bij voorkeur een grote randlengte aan min of meer beschutte rietoevers en een deel van het riet dient van een onderlaag te zijn voorzien. De terreineisen zijn verklaarbaar op grond van de nestplaatskeuze (onderlaag van moerasvegetatie boven droge grond of ondiep water) en foerageerwijze (met name in riet in water zonder onderlaag langs oevers). Daarnaast is een oppervlak gemaaid rietland van belang voor de winteroverleving
[1].
Baardmannen komen in geheel Europa voor en van Zuid-Europa via Rusland dwars door Centraal-Azië tot aan Mandsjoerije. De Europese populatie is nogal versnipperd. De Baardman is hoofdzakelijk een standvogel, de omvangrijkste populatie in Nederland is in de Oostvaardersplassen.
Baardmannen zijn monogaam. Samen bouwen het paar een nest van riet en zeggebladeren, laag boven de grond; het wordt bekleed met rietpluimen. Er komen 5-7 eieren die door beide ouders worden uitgebroed. De jongen worden ook door beide gevoerd. Er is meestal een tweede leg en soms een derde, zodat de reproduktiegraad hoog is.
Na het broedseizoen zwerven ze vaak wat rond, ook buiten het broedgebied, maar de Nederlandse broedvogels blijven in principe in het land. Dan kunnen ze ook worden aangetroffen in kleinere rietvelden. De Baardman leeft van insecten en spinnen, maar gaat in de winter over op rietzaad.
[1] Bron: Terreinkeus van porseleinhoen, snor en baardman in Nederlandse moerasgebieden. (R.M.G. Hut,
Bureau Waardenburg bv).
Klik de knop rechts voor de kaart met het areaal van de Baardman [credits xeno-canto] → kaart
Broedsucces Baardman
Onderstaand territorium is vastgesteld in 1 kavel dat 3,42% van Meijendel beslaat.
Overzicht territorium
Totaal één territorium
terug
De Baardman behoort tot de ecologische groep soorten van riet en andere verlandingsvegetatie en het broedresultaat wordt in de
BMP-verslagen bij die groep besproken.
Grafiek is gebaseerd op het Meetnet Broedvogels (kolonies en zeldzame broedvogels). Weergegeven is de jaarlijkse populatie-index, gebaseerd op de gehele populatie of aantallen in de belangrijkste broedgebieden.
Voor een interactieve grafiek van de trend en optioneel wat spreidingskaarten van Sovon klik hier of op de grafiek
In de eerste helft van de twintigste eeuw was de Baardman een schaarse broedvogel in vooral Laag-Nederland. De populatie kreeg enkele malen een enorme impuls door inpolderingen gevolgd door inzaai van riet, zoals in het IJsselmeergebied. Tijdens de laatste inpoldering herbergde Zuidelijk Flevoland rond 1975 ca. 7000 broedparen. Uitzwermende vogels zorgden voor nieuwe vestigingen elders (tot diep in Europa), die echter meestal tijdelijk bleken. Nadat de rietvelden ontgonnen waren, bleef de Nederlandse populatie op een veel lager niveau.
Sterfte in strenge winters kan aanzienlijk zijn, maar wordt vaak snel gecompenseerd door hoge reproduktie resultaten. Ze brengen soms tot 4 broedsels groot. Daarmee blijft de populatie redelijk stabiel, zij het met behoorlijke uitschieters (bron:
Sovon).
↑ top
Bescherming van de Baardman
Een kwart van de Noordwest-europese populatie broedt in Nederland, in een kwetsbaar leefgebied. Behoud van uitgestrekte rietlanden is essentieel voor het behoud van deze soort als broedvogel. Met het Beschermingsplan Moerasvogels levert Vogelbescherming NL daar een serieuze bijdrage aan en houdt met 'WetlandWachten' nadrukkelijke 'een oogje in het zeil' bij deze natuurgebieden (bron:
).
Vogelzang en/of andere -geluiden
↑ top
Baardman
zang ↓
