Veel kenmerkende diersoorten in de duinen gaan achteruit

Veel kenmerkende diersoorten van de duinen zijn achteruitgegaan sinds 1990. Dit hangt samen met de toegenomen vergrassing en verstruiking van de duinen, wat mede veroorzaakt is door de sterke achteruitgang van de konijnenpopulatie vanaf de tweede helft van de 20^e eeuw.

De vogelstand verandert door de toenemende verstruiking van de duinen. Lokaal speelt ook een verhoogde predatiedruk een rol door het verschijnen van havik en vos. Bij de achteruitgang van de tapuit speelt nog mee dat konijnen in de heide sterk achteruit zijn gegaan. Tapuiten broeden namelijk als regel in konijnenholen. De vergrassing en verstruiking van de duinen is juist gunstig voor vogels van struikgewas, zoals nachtegaal en grasmus.

Eén van de hoofdoorzaken van de vergrassing en verstruiking is de achteruitgang van de konijnenpopulatie. Voorheen hielden konijnen de begroeiing in de duinen kort, maar door de lage aantallen zijn op veel plaatsen vegetaties van grassen en kruiden vervangen door opgaande begroeiingen van bomen en struiken. In de tweede helft van de 20e eeuw hebben twee verschillende ernstige virusziektes, myxomatose en RHD, de konijnenstand gedecimeerd. Vanaf 2003 treedt er in de duinen (beperkt) herstel van de populatie op, en dan met name in lage gras- en kruidenvegetaties. Ook landelijk zien we vanaf 2002 jaren met hogere aantallen, maar de verschillen van jaar op jaar zijn groot.

De zandhagedis komt in grote delen van de duinen voor en neemt sinds 1994 in aantal toe. De zandhagedis tolereert enige mate van verstruiking en verdwijnt pas bij verdergaande vergrassing en verstruiking. Een verklaring voor de toename kan zijn dat de zomers de laatste jaren warm zijn geweest. Dit is gunstig voor deze soort.

Veel dagvlinders komen minder voor dan halverwege de vorige eeuw en een aantal soorten neemt nog steeds in populatieomvang af. De meeste dagvlinders komen vooral in de droge duinen voor; vlinders van vochtige duinvalleien, zoals moerasparelmoervlinder en zilveren maan, zijn als gevolg van verdroging door grondwaterwinning vrijwel verdwenen (Van Swaay et al., 2015). Maatregelen om verdroging tegen te gaan hebben nog niet geleid tot herstel van populaties. In de droge duinen verdwijnen de voor vlinders belangrijke duingraslanden door de toename van hoge grassen en struiken.

Bron en meer informatie: Compendium voor de Leefomgeving